Trong bối cảnh liên tiếp các vụ cháy xảy ra thời gian qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu phải siết chặt kỷ luật về phòng cháy, chữa cháy (PCCC), xác định trách nhiệm hình sự, trách nhiệm kỷ luật khi để xảy ra các vụ cháy nghiêm trọng.
Hơn 17.000 vụ cháy trong 5 năm
Theo Bộ Công an, trong 5 năm qua (2017-2021), toàn quốc xảy ra 17.055 vụ cháy, 149 vụ nổ, làm gần 500 người chết, hơn 1000 người bị thương, thiệt hại về tài sản nhiều tỉ đồng. Lực lượng cảnh sát PCCC đã phát hiện trên 1,1 triệu tồn tại, thiếu sót; xử phạt hành chính gần 50.000 trường hợp; tạm đình chỉ 1.368 trường hợp, đình chỉ 1.013 trường hợp.
Chỉ riêng tại tỉnh Hải Dương đầu năm 2022, Phòng Cảnh sát PCCC tỉnh cho biết hiện còn gần 200 công trình chưa được nghiệm thu. Lý giải nguyên nhân vì sao các cơ sở chậm trễ hoàn thành thủ tục phòng cháy chữa cháy, được biết phần lớn do quá trình thi công bởi nhà thầu kém chất lượng, thi công sai thiết kế đã được duyệt. Có trường hợp nhà thầu bỏ dở hạng mục PCCC, không để lại hồ sơ chứng từ nên cơ sở kinh doanh, sản xuất chưa thể nghiệm thu bàn giao. Có doanh nghiệp mới làm nghiệm thu một phần, còn một số hạng mục công trình do chưa lắp đặt hoặc đã lắp đặt hệ thống PCCC nhưng không đúng quy định nên không thể nghiệm thu, nhà thầu đã nhận thanh toán và rời đi, mời đơn vị khác vào sửa chữa thì tốn kém chi phí…
Nhà máy Nhiệt điện ở Thị xã Kinh Môn, Hải Dương khởi công từ 2016 nhưng đến nay vẫn chưa được nghiệm thu PCCC
Chưa nhận thức được tầm quan trọng của PCCC, nhiều công trình được đưa vào sử dụng khi chưa có giấy phép, cùng với sự chủ quan, lơ là, thiếu cảnh giác trong sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt, gây chập điện, cháy hóa chất, vi phạm quy định về PCCC, cứu nạn, cứu hộ… chính là nguyên nhân dẫn đến hàng loạt vụ cháy nổ thời gian gần đây.
Ngày 5/6 lửa bùng lên từ xưởng làm đế giày rồi lan toàn nhà xưởng rộng hơn 1.000 m2 của Công ty C – nhà máy đông công nhân nhất tỉnh Đồng Nai, thiêu rụi nhiều tài sản.
Ngày 30/7, tại khu vực sản xuất và kho chứa nguyên liệu giấy của công ty giấy L (Phú Thọ) xảy ra cháy lớn kéo dài gần 10 tiếng, thiệt hại ước tính là 23 tỷ đồng.
Ngày 10/9, hỏa hoạn xảy ra tại dự án lọc dầu ở TP Vũng Tàu đang trong quá trình chạy thử nghiệm với tổng vốn đầu hơn 5 tỷ USD.
Thủ tướng yêu cầu siết chặt PCCC và trách nhiệm của chủ đầu tư công trình
Trong Hội nghị về công tác PCCC diễn ra hôm 12/9 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu tăng cường thanh tra, kiểm tra, siết chặt quản lý nhà nước về PCCC và cứu nạn, cứu hộ; thường xuyên kiểm tra những địa điểm dễ xảy ra cháy nổ như nhà máy, xí nghiệp, khu dân cư; xử lý nghiêm, kiên quyết thu hồi giấy phép, đình chỉ hoạt động của các cơ sở không đủ điều kiện. Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu phải siết chặt kỷ luật, giao Bộ Xây dựng rà soát, sửa đổi, bổ sung ban hành mới các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về PCCC và cứu nạn, cứu hộ.
Theo đó, Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương tiến hành tổng kiểm tra, rà soát trên toàn quốc về công tác PCCC, đặc biệt là các cơ sở kinh doanh đặc thù, nhạy cảm như quán karaoke, vũ trường, chợ, kho, xưởng sản xuất… Ngày 15/9, tỉnh Bình Dương đã lập biên bản xử phạt hành chính 144 cơ sở, tạm đình chỉ hoạt động 35 cơ sở kinh doanh chưa đủ điều kiện về an ninh trật tự PCCC và cứu nạn, cứu hộ. Tại Hà Nội, 326 cơ sở kinh doanh sản xuất không đảm bảo PCCC cũng đã bị đình chỉ, những cơ sở trong thời gian sửa chữa cũng được giám sát chặt chẽ và bị yêu cầu không được hoạt động. Việc đình chỉ hoạt động khiến nhiều chủ đầu tư, chủ doanh nghiệp điêu đứng vì gián đoạn hoạt động sản xuất kinh doanh.
Thêm nữa, nếu để xảy ra cháy, hỏa hoạn, chủ đầu tư không chỉ chịu thiệt hại nghiêm trọng về tài sản, mà còn phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, có nguy cơ bị truy tố về tội “vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy”. Luật Hình sự 2015 quy định nếu hành vi vi phạm quy định về PCCC gây thiệt hại làm chết người, gây tổn hại cho sức khỏe 1 người mà tỷ lệ thương tích từ 61%, gây thiệt hại về tài sản từ 100 – dưới 500 triệu đồng trở lên phải chịu mức phạt tù từ 2 – 5 năm hoặc bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm. Trường hợp làm chết 2 người; gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của 2 người trở lên với tổng tỷ lệ tổn thương từ 122 – 200% hoặc làm thiệt hại tài sản từ 500 – dưới 1.500 triệu đồng thì bị phạt tù từ 5 – 8 năm. Phạt tù từ 7 – 12 năm khi phạm tội thuộc một trong các trường hợp làm chết 3 người trở lên, gây tổn hại sức khỏe cho 3 người trở lên với tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể 201% trở lên.
Đảm bảo an toàn và pháp lý cho công trình
Chỉ thi công khi thiết kế đã được phê duyệt về PCCC
Pháp luật Việt Nam quy định về phòng cháy chữa cháy trong quá trình thiết kế, thi công, vận hành các công trình xây dựng khá chặt chẽ. Theo quy định, khi lập dự án, thiết kế xây dựng mới hoặc cải tạo công trình, nhà xưởng, nhà máy, khu công nghiệp, khu chế xuất … phải có giải pháp thiết kế về PCCC bảo đảm, bố trí hệ thống giao thông cấp nước hợp lý ở những nơi cần thiết; dự toán đầy đủ kinh phí cho các hạng mục PCCC. Các hồ sơ dự án và thiết kế này phải được các cơ quan chức năng thẩm duyệt về PCCC.
Luật cũng quy định rõ chủ đầu tư thực hiện thủ tục trình duyệt dự án và thiết kế về PCCC; chỉ được thi công khi thiết kế về an toàn PCCC của công trình đã được duyệt; phải tổ chức kiểm tra, giám sát thi công, nghiệm thu và bàn giao công trình trước khi đưa vào sử dụng. Trong quá trình thi công công trình, nếu có thay đổi thiết kế, chủ đầu tư phải giải trình hoặc thiết kế bổ sung, và phải được duyệt lại. Chủ đầu tư, nhà thầu luôn phải đảm bảo an toàn về PCCC thuộc phạm vi trách nhiệm của mình.
Lựa chọn nhà thầu thi công chất lượng
Để tiết giảm chi phí, nhiều nhà thầu kém chất lượng thay vì lựa chọn vật liệu, thiết bị đúng như thiết kế chỉ định, đã tìm cách cắt giảm nhiều hạng mục: bỏ trang bị hệ thống tự động phát hiện cháy; giảm thông số kỹ thuật của phương tiện, hệ thống tự chữa cháy; sử dụng vật liệu trang trí nội thất, vật liệu cách âm, cách nhiệt dễ cháy… dẫn đến công trình không đáp ứng các quy chuẩn xây dựng, phòng cháy, không đảm bảo tính pháp lý khi nghiệm thu. Nhiều nhà thầu năng lực yếu kém, thi công lắp đặt hệ thống sai lệch so với thiết kế cũng dẫn đến không thể nghiệm thu PCCC, công trình liên tục bị xử phạt hành chính, vừa tốn kém chi phí vừa tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Lựa chọn nhà thầu uy tín, thi công đúng thiết kế, đảm bảo chất lượng và độ bền công trình là một trong những yếu tố quyết định công trình có đủ điều kiện nghiệm thu PCCC và đưa vào sử dụng hay không. Thực chất, không có nhà thầu xây dựng nào vừa giá rẻ, vừa uy tín, vừa có thẩm mỹ và chất lượng. Nhà đầu tư nên sáng suốt khi lựa chọn, đừng vì tiết kiệm vài % chi phí thi công mà phải đánh đổi rất nhiều phát sinh và rủi ro sau này.
Xem thêm:
